کرمانشاه - ferdosbar.com

کِرْمانْشاهْ ( آوا راهنما·اطلاعات) نـهمـین شـهر پر جمعیت و یکی از کلان‌ شـهرهای ایران و مرکز استان کرمانشاه درون ایران مـی‌باشد کـه دارای جمعیتی بالغ بر۸۸۴،۷۰۶ نفر[۲۳] و مساحت ۹۳٬۳۸۹٬۹۵۶ متر مربع است.[۱۰][۲۴] شـهر کرمانشاه بزرگترین شـهر شین[۲۵] و مـهمترین شـهر درون منطقهٔ مرکزی غرب ایران است.[۲۶][۲۷][۲۸].[۲۹] کرمانشاه از شـهرهای تاریخی و فرهنگی ایران بـه شمار مـی‌رود و پیدایش آن بـه سده چهارم مـیلادی باز مـی‌گردد[۶] و از آن دوران که تا حمله اعراب بـه ایران بـه عنوان دومـین پایتخت ساسانیـانمورد توجه حکومت بود.[۳۰] درون دوران سلجوقیـان درون قرن یـازدهم مـیلادی کرمانشاه بـه عنوان شـهر ارشد کردستان انتخاب شد.[۱۲].[۱۲][نیـازمند منبع] درون قرون وسطی شـهر کرمانشاه یـا قرمـیسین درون حکم یکی از نواحی چهارگانـه عراق عجم شناخته مـی‌شد. وجود ۱۰ باب کتابخانه ۱۲۸ هزار نسخه کتاب در ساوجبلاغ درون آن زمان اغلب اوقات ایـالت جبال را عراق عجم مـی نامـیده‌اند که تا با عراق عرب اشتباه نشود کـه به طور تقریبی نیز با ناحیـه ماد باستانی مطابقت داشت.[۳۱][۳۲] با گذشت یـازده سده از حملهٔ اعراب بـه ایران، وجود ۱۰ باب کتابخانه ۱۲۸ هزار نسخه کتاب در ساوجبلاغ این شـهر درون دوران قاجار دوباره شکل شـهرنشینی خود را باز یـافت و به‌دلیل قرارگرفتن درون چهارراه دو محور شمال بـه جنوب و خاور بـه باختر و نیز همسایگی با کشور عراق و واقع‌شدن بر سر راه شـهرهای زیـارتی کربلا و بغداد از اهمـیت بسیـاری برخوردار است.[۳۳] این شـهر درون مشروطه سهمـی بـه سزا داشت و در جنگ جهانی یکم و دوم بـه تصرف نیروهای بیگانـه درون آمد و پس از پایـان جنگ تخلیـه شد. وجود ۱۰ باب کتابخانه ۱۲۸ هزار نسخه کتاب در ساوجبلاغ همچنین این شـهر درون جنگ ایران و عراق، خسارت‌های زیـادی دید.[۳۴]

شـهر کرمانشاه از شمال بـه کوه فرخشاد، از شمال باختری بـه کوه طاق‌بستان و از جنوب بـه سفید کوه ختم مـی‌شود و یکی از شاهراه‌های ارتباطی خاور و باختر و کهن‌ترین راه گذر از ایران بـه مـیان‌رودان است.[۳۵]

شـهر کرمانشاه دارای آب و هوای معتدل کوهستانی است.[۳۶][۳۷] درون سده چهارم مـیلادی شـهر کرمانشاه کـه در آن دوران روستای خوش آب و هوایی بود بـه عنوان دومـین اقامتگاه پادشاهی ساسانیـان برگزیده شد.[۳۸] درون دوران ساسانیـان باغ‌های بزرگی درون این منطقه ساخته شد و تا مدت‌ها مکان خوش‌گذرانی شاهان ساسانی بوده‌است.

کرمانشاه مرکز کشاورزی ایران هست و بیشتر درآمد اقصادی این شـهر نیز از این راه‌است.[۳۹] همچنین مـیزان صادرات مواد خوراکی، مصالح ساختمانی و صنایع دستی کرمانشاه درون ۳ ماه نخست سال ۱۳۸۸ درون مجموع ۹٪ از صادرات کل کشور را شامل مـی‌شود.[۲۰]

وجه تسمـیه

پیشینـه نام کرمانشاه

کرمانشاه درون دوره‌های مختلف دارای نام‌های مختلفی بوده کـه معمولاً با تغییر از حکومتی بـه حکومتی دیگر صورت مـی‌گرفته‌است، درون قدیمـی‌ترین شکل خود اولین بار درون دوران باستان و در زمان فرمانروایی کاسی‌ها کرمانشاه را با نام الیپی مـی‌خوانند[۳] و در دوران هخاان از کرمانشاه با نام‌های کامبادن، کارمـیسین، کارمـیشین، کرمـینشان و غیره یـاد مـی‌شود.[۴۰]

پس از اسلام، اعراب نام کرمانشاه را بـه قرمسین تغییر دادند و در دوره‌های بعدی کرمانشاه با نام کرمانشاهان و کرمانشاه خوانده مـی‌شد. نام کرمانشاه بعد از پیروزی انقلاب ۵۷ بـه قهرمانشـهر و چندی بعد بـه باختران تغییر پیدا کرد؛ ولی از آن‌جایی کـه این امر با اعتراضات گستردهٔ مردم همراه شد، درون نتیجه چندی بعد با تلاش‌های اسماعیل ططری و با تصویب قانونی نام شـهر بـه نام قدیمـی خود تغییر یـافت.[۴۱][۴۲][۴۳]

نام کرمانشاه درون افسانـه‌ها

در افسانـه‌ها بنای شـهر کرمانشاه را بدست طهمورث دیوبند پادشاه افسانـه‌ای پیشدادیـان بیـان کرده‌اند.[۴۴]

باورها درون مورد نام کرمانشاه

در مورد نامگذاری کرمانشاه باورهای متفاوتی است، عده‌ای نام کرمانشاه را بـه بهرام چهارم منسوب مـی‌دانند کـه در سدهٔ سوم که تا چهارم مـیلادی پادشاه شـهر کرمان بوده و پس از تأسیس کرمانشاه این شـهر را با نام او مـی‌خوانند.[۴۵][۴۶]

پیشینـه

نوشتار اصلی: وجود ۱۰ باب کتابخانه ۱۲۸ هزار نسخه کتاب در ساوجبلاغ پیشینـه کرمانشاه

نوشتار(های) وابسته: گاهشمار تاریخ استان کرمانشاه

نوشتار(های) وابسته: فهرست آثار تاریخی کرمانشاه

تاریخ باستان

کرمانشاه کـه در مـیانـه‌های رشته کوه زاگرس قرار دارد بـه دلیل وضعیت آب و هوایی، کوهستانی بودن و وجود پناهگاه و غارهای طبیعی همواره مورد توجه انسان‌های عصر سنگ بوده‌است.[۴۸]

کرمانشاه از لحاظ بقایـای سکونت‌های پیش از تاریخ، یکی از مناطق بسیـار غنی و مـهم درون ایران و غرب آسیـا است. قدیمـی‌ترین آثار سبشر درون کرمانشاه مربوط بـه دورهٔ دیرینـه‌سنگی[پانویس ۱] هست که شامل چند تبر دستی سنگی هست که درون منطقهٔ گاکیـه و غرب هرسینیـافت شده‌است.[۴۸] این آثار دست‌کم حدود ۲۰۰ هزار سال قدمت دارند. آثار مـهمـی از دوران عصر سنگ درون غارهای کرمانشاه کشف شده‌است کـه بیشترشان مربوط بـه دوره‌های مـیان‌سنگی[پانویس ۲] و نوسنگی[پانویس ۳] است.[۴۹]

مردم کرمانشاه درون دوران باستان بسیـاری از نخستین‌های تاریخ را بـه نام خود ثبت کرده‌اند؛ نخستین انسان‌هایی کـه در حدود ۹ هزار سال پیش با گرم شدن زمـین غارنشینی را ترک کرده و به زندگی یکجانشینی روی آورده‌اند ساکنان این بوم بوده‌اند کـه نخستین خشت خام را تولید و در ساخت خانـه و صنعت از آن استفاده کرده‌اند.[۵۰] و نخستین روستای خاورمـیانـه درون دروان نوسنگی از ۹۸۰۰ ق. م که تا ۷۴۰۰ ق. م درون این مکان شکل گرفته‌است.[۵۱] کرمانشاهیـان درون دروان باستان با اختراع سفال نخستین انسان‌هایی بودند کـه رو بـه فعالیت‌های صنعتی آوردند و آثار زیـادی از دوران پیش از تاریخ درون کرمانشاه یـافت شده‌است.[۵۰]

[نمایش]

آثار تاریخ باستان کرمانشاه

پیش از اسلام

تاریخدانان قدمت تاریخی کرمانشاه را بین ۸ که تا ۱۲ هزار سال برآورد کرده‌اند و برخلاف سایر نقاط ایران کـه به صورت مقطعی مورد سقرار مـی‌گرفته‌اند، این مکان همواره مورد سانسان درون دوره‌های مختلف قرار گرفته‌است.[۳۷] این شـهر بـه لحاظ تاریخی از دوران باستان بـه عنوان دروازهٔ ورودی آسیـا بـه جلگهء معروف مـیان‌رودان بوده‌است. دلیل این ادعا همانطور کـه در متون تاریخی نیز آمده‌است، وجود بزرگترین راه ارتباطی مـیان فلات ایران، چین و هندوستان با ساکنان مـیان‌رودان هست که بـه این راه اصطلاحاً شاهی نیز گفته مـی‌شود.[۵۲]

در هزاره چهارم پیش از مـیلاد استان کرمانشاه یکی از مراکز مـهم تجاری و بازرگانی بوده و بازرگانان آن با بازرگانان شوشی و مـیان‌رودانی بـه داد و ستد و مبادله کالا مبادرت مـی‌ورزیدند. حضور بازارهایی درون گودین کنگاور و چغاگاوانـه اسلام آباد از آن دوره شاهدی بر این مدعا است. بـه استناد کتیبه‌های بابلی و آشوری، ساکنان زاگرس اقوام لولوبی و گوتی بودند. این مردمان بـه منظور حفاظت از این خطه مرتب با بین‌النـهرینی‌ها درون جنگ و ستیز بوده‌اند کـه در این امر بـه پیروزی‌های چشمگیری نیز نایل شده‌اند و از آن بعد دره‌های زاگرس قرن‌ها مرکز تمدن و حکومت‌های ایرانی و مـیان‌رودانی بوده‌است. حضور نقش برجسته‌های این اقوام درون یکی از قدیمـی‌ترین نقش برجسته‌های خاورمـیانـهمحسوب مـی‌شود بیـانگر این موضوع است.[۳۷]

در دوران ساسانیـان یکی از شـهرهای مـهم این دوره بـه حساب مـی‌آمده کـه بناهای زیـادی درون دروان خسروپرویز درون آن ساخته شد و همچنین نشستگاه وی نیز بوده‌است. گویند کـه در زمان خسرو بنای بلندی بـه ارتفاع ۴۵ متر بـه شکل مربع درون آن ساخته بودند و سنگ‌ها را با سیخ‌های آهن چنان بـه هم وصل کرده بودند کـه مـیان سنگ‌ها دیده نمـی‌شد و گمان مـی‌رفت کـه عمارت یکپارچه از سنگ ساخته شده‌است. کـه از آن به منظور پذیرایی از پادشاهان سایر کشورها استفاده مـی‌شد.[۴۵]

همچنین درون تاریخ آمده‌است هنگامـی کـه محمد، خسروپرویز را بـه اسلام دعوت کرد، خسرو درون کنار رود قره سو نشسته بود و با خواندن نامـه بـه خروش آمد و نامـه را پاره کرد و به داخل رود قره سو ریخت.[۵۳]

[نمایش]

آثار پیش از اسلام کرمانشاه

دوره اسلامـی

در سال ۶۴۰ م درون پی حمله اعراب بـه ایران «سعد جریر» بـه شـهر دینور تاخت و از فتح آن ناکام ماند و سپس راهی کرمانشاه شد و بدون نبرد این شـهر بدست اعراب افتاد[۵۴] با این وجود اعراب شـهر کرمانشاه را بکلی ویران د؛ و از جمعیت آن کاسته شد و در پی آن ساکنان این شـهر بـه شـهر دینور مـهاجرت د.[۵۵] و پس از آن از اویل قرن دوم هجری قمری مردم کرمانشاه شـهر را درون حاشیـه رود قره سو احداث د[۵۵] و در دوران عباسیـان بدلیل موقیت استراتژیک خود یکی از چهار شـهر مـهم عراق عجم بـه حساب مـی‌آمده‌است.[۵۶][۵۷][۵۸] کرمانشاه درون سال ۱۲۲۰ م بعد از حمله مغول بـه ایران بار دیگر ویران شد و آسیب‌های بسیـاری دید.[۵۹] سپاه هلاکو خان کـه برای فتح بغداد مـی‌رفت کرمانشاه را نیز ویرانـه کرد. درون قرن هشتم سپاه امـیر تیمور بـه کرمانشاه یورش آورد و در توصیف شرایط آن زمان درون کتاب نزهه القلوب آمده‌است:

کرمانشاه دهی هست که طاق شبدیز (بستان) درون آن قرار دارد و دارای قدمت است. همدان نیز درون مجاورت آن هست و جزوی از قلمروی علی شکر محسوب مـی‌شود.

با تشکیل حکومت صفویـان، کرمانشاه همچون دیگر شـهرهای ایران تحت تسلط این حکومت درون آمد. درون سالهای آغازین حکومت صفوی بـه دلیل جنگ وستیز این حکومت با عثمانی، کرمانشاه گاه تحت تسلط صفویـه و گاه تحت تسلط عثمانی بود. از عصر شاه صفی بـه بعد، با ورود خاندانزنگنـه بـه وادی قدرت کـه تیولداران کرمانشاه بودند و بنای شـهر کرمانشاه درون این دوره درون مـیان پل کهنـه و قلعه کهنـه امروز قرار داشته‌است.[۵۵] با پایـان یـافتن جنگهای مـیان ایران و عثمانی با انعقاد عهد نامـه ذهاب درون سال ۱۰۱۸ سبب شد که تا کرمانشاه از عصر شاه صفی که تا پایـان دوره صفویـه دورانی از آرامش همراه با ترقی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی طی کند.

در عصر افشاریـه بـه دلیل وجود توپخانـهٔ نادری درون کرمانشاه این شـهر اهمـیت نظامـی پیدا کرد و به جبههٔ جنگ نادر شاه با عثمانی تبدیل شد. بعد از مرگ نادر این شـهر بـه دلیل وجود توپخانـهٔ نادری درون کانون توجه قدرت طلبان قرار داشت و نزاعهای مـیان سرداران مختلف بر سر دستیـابی بـه این شـهر صورت گرفت کـه در نـهایت کریم خان بر آن مسلط شد.

در عصر زندیـه کرمانشاه با وجود حکمران مقتدر خود الله قلی خان زنگنـه اگر چه دورانی کوتاه توام با آرامش را از سر گذراند اما با مطرح شدن الله قلی خان بـه عنوان یکی از مدعیـان قدرت و تلاش وی به منظور دستیـابی بـه تاج و تخت سلطنت بعد از مرگ کریم خان، بار دیگر این شـهر بـه وادی جنگ و ستیز مبدل گشت.

دوران بعدی رشد و توجه بـه کرمانشاه درون دوران قاجاریـه بود کـه مورد توجه دوباره حکومت از لحاظ سیـاسی و اجتماعی بود. درون سال ۱۱۸۴ با منصوب شدن محمد علی مـیرزا دولتشاه بـه حکومت کرمانشاهان طرح‌های شـهری را درون کرمانشاه بـه اجرا درون مـی‌آورد و شکل کنونی شـهر کرمانشاه را بنا مـی‌کند.[۵۵]

این شـهر درون مشروطه سهمـی بـه سزا داشت بعد از استقرار مشروطه اختلاف بینش‌های سیـاسی منجر بـه پیدایش احزاب مختلف شد کـه مـهمترین آن‌ها حزب دموکرات و اعتدالیون بود کـه از چهره‌های مـهم درون مـیان دموکرات‌ها یـارمحمدخان کرمانشاهی بود کـه در نبردهای کرمانشاه، تبریز و تهران نقش ایفا کرد. کرمانشاه درجنگ جهانی اول و دوم بـه تصرف قوای بیگانـه درون آمد و پس از پایـان جنگ تخلیـه شد. همچنین این شـهر درون جنگ ایران و عراق، خسارات زیـادی دید.[۶۰]

[نمایش]

آثار دورهٔ اسلامـی کرمانشاه

جغرافیـا

موقعیت

شـهر کرمانشاه از شمال بـه کوه فرخشاد، از شمال غربی بـه کوه طاق بستان و از جنوب بـه سفید کوه منتهی مـی‌شود کـه در قسمت مرکزی استان کرمانشاه با موقیعت ۴۷ درجه و ۴ دقیقهٔ شرقی و ۱۹ درجه و ۳۴ دقیقهٔ شمالی قرار دارد و دارای ۲۴۵۰۰ کیلومتر مربع گستردگی و ارتفاع ۱۲۰۰ متر از سطح دریـا است.[۱۷] کرمانشاه یکی از شاهراه‌های ارتباطی شرق و غرب و قدیمـی‌ترین راه عبور زائران عتبات عالیـات هست که بـه همـین سبب تاثیرات فرهنگی و معنوی برجا گذارده‌است.[۳۷] کرمانشاه درون دروازه زاگرس قرار دارد. رشته کوه زاگرس کـه فلات ایران را از سرزمـین‌های همسایـه جدا کرده‌است درون مسیر کرمانشاه، بـه دشت‌های وسیع و کوه‌های عمدتاً مجزا و دره‌های وسیعی منتهی مـی‌شود کـه از قدیم به منظور رسیدن بهمـیان‌رودان مورد استفاده قرار گرفته‌است.

فاصلهٔ زمـینی شـهر کرمانشاه درون شرایط مطلوب که تا بغداد، ۳۹۰ کیلومتر، که تا تهران، ۵۹۰ کیلومتر از اتوبان ساوه و ۵۱۰ کیلومتر از اتوبان قم، که تا مرز خسروی (مرز ایران و عراق) درون حدود ۲۰۰ کیلومتر[۶۱] و فاصلهٔ هوایی آن که تا تهران ۴۱۳ کیلومتر است.[۶۲]

آب و هوا

شـهر کرمانشاه دارای اقلیم معتدل کوهستانی است.[۳۶][۳۷] درون قرن چهارم مـیلادی شـهر کرمانشاه کـه در آن دوران روستای خوش آب و هوایی بود بـه عنوان دومـین اقامت گاه سلطنتیساسانیـان انتخاب شد.[۳۸] درون دوران ساسانیـان باغ‌های بزرگی درون این منطقه ساخته شد و تا مدت‌ها مکان تفریحی شاهان ساسانی بوده‌است. درون دوران اسلامـی نیز بارها شـهر کرمانشاه را شـهری خوش آب و هوا توصیف کرده‌اند کـه در آن آب‌ها جاری هست و درختان و مـیوه جات فراوان دارد و کالاها درون آن ارزان‌اند.[۶۳] ابن فقیـه درون کتاب البلدان کـه در سال ۲۹۰ هجری نگاشته‌است درون مورد کرمانشاه مـی‌نویسد:[۳۰]

او-قباد- از مداین که تا رود بلخ درون همـه راه هیچ سرزمـینی کـه هوایش از کرمانشاهان که تا گردنـه همدان-اسدآباد- خوش‌تر و آبش گواراتر و نسیمش لذت بخش‌تر باشد نیـافت این بود کـه قرمسین را ساخت.

بیشترین ساعات آفتابی کرمانشاه بـه ۲۹۹۹ ساعت مـی‌رسد، بیشترین ساعات آفتابی درون ماه‌های تیر و مرداد و کمترین آن درون ماه‌های دی و بهمن است. موقعیت اقلیمـی و اکولوژیک استان کرمانشاه با توجه بـه مـیزان متوسط بارندگی و رطوبت نسبی سالیـانـه بـه نحوی هست که دامنـه کوه‌ها و دشت‌های آن عموماًٌ پوشیده از جنگل و مرتع بوده و در پاره‌ای از نقاط نیز زمـین‌های زارعی آبی و دیمـی است.[۶۴] مـیانگین دمای سالانـهٔ شـهر کرمانشاه درحدود ۱۴سانتی‌گراد و مـیزان بارش سالانـهٔ این شـهر ۴۵۶٫۸ مـیلی‌متر است.

[نـهفتن]آب و هوای کرمانشاه ژانویـه فوریـه مارس آوریل مـــــه ژوئـن ژوئیـه اوت سپتامبر اکتبـر نوامبر دسامبر سـال گرم‌ترین
C° ۱۴ ۲۰ ۲۵ ۲۸ ۳۴ ۴۰ ۴۳ ۴۳ ۳۷ ۳۴ ۲۵ ۲۰ ۴۳ مـیانگین گرم‌ترین‌ها
C° ۳ ۷ ۱۳ ۱۹ ۲۵ ۳۲ ۳۶ ۳۶ ۳۱ ۲۴ ۱۶ ۸ ۲۱ مـیانگین سردترین‌ها
C° -۴ -۲ ۳ ۸ ۱۲ ۱۷ ۲۲ ۲۰ ۱۷ ۱۲ ۵ ۱ ۱۰ سردترین
C° -۲۱ -۲۷ -۱۴ -۴ ۲ ۷ ۱۱ ۲ ۰ -۲ -۹ -۹ -۲۷ منبع: وب‌گاه ودربیس[۶۵]

ناهمواری‌ها

کوه‌های عمدهٔ شـهرستان عبارتند از بیستون، کوه فرخشاد درون شمال، پرآو درون شمال شرقی، کوه مـیوله درون شمال غربی و سفیدکوه کـه در جنوب شرقی شـهر کرمانشاه واقع شده‌اند و غار پرآو کـه شـهرت جهانی دارد یکی از بزرگ‌ترین غارهای دنیـاست و در کوه پرآو واقع شده‌است.[۶۷]

نام موقعیت ارتفاع رشته کوه پراو شمال شرقی کرمانشاه ۳۳۵۷ متر[نیـازمند منبع] رشته کوه زاگرس کوه سفید جنوب کرمانشاه ۲۸۰۵ متر[نیـازمند منبع] رشته کوه زاگرس مـیوله شمال کرمانشاه ۲۱۰۰ متر(تقریبی)[نیـازمند منبع] رشته کوه زاگرس

آب‌ها

مـهمترین آب‌های کرمانشاه رودخانـه قره‌سو، رودخانـهٔ آبشوران، رودخانـهٔ چم‌بشیر،[۶۸][پیوند مرده] دریـاچهٔ طاق بستان، سراب خضرالیـاس وسراب نیلوفر مـی‌باشند.

آلودگی

آلودگی هوا

مـهم‌ترین عامل آلودگی هوای کرمانشاه ناشی از گرد و غبار بیـابان‌های کشورهای عراق و عربستان هست که باعث تعطیلی ادارات، مدارس و لغو پروازها بـه دلیل کاهش شدید دید درون برخی روزها مـی‌گردد؛[۶۹] مـیزان دید درون برخی از روزها بـه ۱۰۰ که تا ۲۰۰ متر کاهش مـی‌یـابد. و این آلودگی درون ۱۴ تیر ۱۳۸۸ بـه ۲۱ برابر حد مجاز رسید؛[۷۰] عاملی کـه باعث بستری‌شدن ده‌ها نفر درون بیمارستان‌ها بـه دلیل مشکلات تنفسی و قلبی بوده‌است.[۷۰] همچنین این پدیده باعث آسیب شدید بـه جنگل‌های بلوک، نابودی پوشش گیـاهی و بیـابیـانی شدن منطقه شده‌است.[۷۱]

آلودگی آب‌ها

با گسترش شـهر کرمانشاه رودخانـهٔ قره‌سو کـه از مـیان شـهر عبور مـی‌کند با مشکلات زیست محیطی مواجهه شده‌است، مـهمترین عامل درون آلودگی این رودخانـه ریختن آبشوران بـه داخل رود و پس از آن ریختن فاضلاب‌های کشاورزی هست به طوری کـه این رودخانـه امروز تبدیل بـه فاضلاب شده‌است.[۷۲] درون سال‌های پیشین این رودخانـه بیش از ۱۵ نوع ماهی را درون خود جای مـی‌داده بـه طوریکه شغل برخی از بومـیان منطقه از راه صید و فروش ماهی تأمـین مـی‌شده‌است. کـه امروزه این زیستگاه بـه کلی تخریب شده‌است.[۷۳]

مردم

زبان

زبان اهالی کرمانشاه، کردی[۷۴][۷۵][۷۶][۷۷] و لهجهٔ فارسی کرمانشاهی است.[۵۷][۷۴][۷۵][۷۶] عده‌ای از مردم کرمانشاه بـه زبان کردی، گویش کلهری سخن مـی‌گویند.[۷۸] علاوه برکردی کلهری دیگر گویش‌های کردی از جمله کردی کرمانشاهی، سنجابی، زنگنـه و سورانی هم گویشورانی درون مـیان مردم دارد.[۷۴] درون کنار زبان کردی، عده‌ای از مردم بـه لهجهٔ فارسی کرمانشاهی تکلم مـی‌کنند.[۷۸][۷۹] لهجهٔ فارسی کرمانشاهی تنـها خاص شـهر کرمانشاه‌است.[۸۰] همچنین درون بخشی از مناطق شـهر، گویش لکی درون مـیان برخی ساکنان رواج دارد.

فرهنگ

در کرمانشاه همواره بزرگان زیـادی درون ادبیـات، هنر، تاریخ و سیـاست برخاسته‌اند[۸۱] بزرگانی همچون، مـیرزا محمدرضا کلهر از نستعلیق‌نویسان مـهم تاریخ ایران، سید مرتضی نجومـی از بزرگان خوشنویسی جهان، شامـی کرمانشاهی شاعر کرد زبان، ابوالقاسم لاهوتی شاعر و فعال سیـاسی دوران مشروطیت، کیـهان کلهر نوازنده‌ی بلندآوازه‌ی کمانچه، شـهرام ناظریخواننده ورشید یـاسمـی نویسنده، مورخ، مترجم و شاعر معاصر ایرانی واستاد موسیقی کردی و فارسی، علی‌محمد افغانی نویسنده نخستین رمان واقعی بـه زبان فارسی، مجتبی شمسی‌پور شیمـیدان، ابوحنیفه احمدابن داود دینوری گیـاه شناس، ستاره شناس، ریـاضیدان و مورخ قرن نـهم مـیلادی، یـارمحمدخان کرمانشاهی از فعالان مشروطه مـی‌توان نام برد.

چاپخانـه‌ها و نشریـه‌ها

پس از انقلاب مشروطه وسایل تحصیل درون کرمانشاه منحصر بـه چند مکتبخانـه بود و در این مـیانانی کـه با کتاب و نشریـه آشنا بودند بـه فکر تأسیس مدرسه و روزنامـه‌های دستنویس و خطی افتادند، درون مـیان سال‌های ۱۲۸۴ که تا ۱۲۸۷ با تلاش مـیرعبدالباقی نخستین چاپخانـه سنگی کرمانشاه افتتاح شد و پس از آن مـیرزا احمد خان معتضدالدوله وزیری چاپخانـهٔ شرافت احمدی را تأسیس کرد و در تاریخ ۱۸ مرداد ۱۳۰۲ با ورود نخستین چاپخانـهٔ مجهز از آلمان، شرکت سعادت تشکیل شد و پس از فوت برادران سعادت شرکت منحل شد و بعدها درون سال۱۳۲۸ علاوه بر چاپخانـهٔ سعادت، روزنامـهٔ آن نیز منتشر مـی‌شد و در این چاپخانـه بود کـه روزنامـه‌های فصاحت و کوکب غرب انتشار یـافتند.[۸۲] نخستین روزنامـه رسمـی درون شـهر کرمانشاه،روزنامـه بیستون بود کـه در سال ۱۳۲۵ هجری قمری(۱۹۰۷ مـیلادی و ۱۲۸۶ هجری خورشیدی) بـه صاحب امتیـازی ابوالقاسم لاهوتی درون این شـهر منتشر شد.[۸۳]

[نمایش]

مطبوعات کرمانشاه

اجتماع

خبرگزاری مـهر درون سال ۱۳۹۰ با انتشار آماری عنوان کرد کـه در دهه هشتاد رشد آمار طلاق درون کرمانشاه «رشد قابل توجه» داشته و استان کرمانشاه را درون بالای جدول آمار طلاق درون کشور قرار داد و آن را «یکی از بزرگترین معضلات اجتماعی» درون این شـهر و دلایل آن را «بیکاری و اعتیـاد» و سیـاست‌های دولت را «بی ثمر و ناموفق» عنوان کرد.[۸۴] همچنین کرمانشاه یکی از بیشترین آمار نزاع‌های خیـابانی درون ایران را بـه خود اختصاص داده‌است.[۸۵]

پوران درخشنده نیز چندی پیشتر درون واکنش بـه تعطیلی سینماهای شـهر کرمانشاه عنوان کرده بود:

بالا بودن آمار بی‌کاری، افزایش طلاق، و آمار بالای معتادین درون این شـهر همـه و همـه گویـای این مطلب هست که درون این شـهر کار فرهنگی قابل توجه صورت نمـی‌گیرد و استان کرمانشاه درون حال طی یک روند غیر فرهنگی است.[۸۶]

مذهب

به طور کلی اقلیت‌های مذهبی استان درون مجموع ۰/۱۷ درصد از کل جمعیت را تشکیل مـی‌دهند کـه مـهمترین آنـها زردشتیـان با ۰/۱۲ درصد، مسیحیـان ۰/۰۲ درصد و کلیمـیان ۰/۰۳ درصد از کل جمعیت را دارد.[۷۶]

یـهودیـان

محلهٔ قدیمـی یـهودیـان کرمانشاه، درون محلهٔ فیض‌آباد و در نزدیکی یکی از پنج دروازهٔ ورودی بـه شـهر قرار داشته کـه در مـیان کرمانشاهیـان بـه دروازهٔ یـهودی‌ها معروف بوده‌است. شمار یـهودیـان کرمانشاه درون دوران مشروطیت درون حدود ۳۰۰۰ نفر برآورد شده کـه تا زمان احداث مدرسهٔ آلیـانس کرمانشاه یعنی ۱۹۰۴ م چندان سر و سامانی نداشتند.[۸۷] یـهودیـان کرمانشاه درون دوران پهلوی و با بهبود نسبی وضع اجتماعی از محله‌های قدیمـی خود مـهاجرت و در نقاط مختلف شـهر پراکنده مـی‌شوند.[۸۸] این شـهر، که تا پیش ازانقلاب اسلامـی یکی از انجمن‌های پرجمعیت یـهودیـان ایران بود. اما درون حال حاضر جمعیت یـهودیـان شـهر بـه اندازه‌ای کم شده‌است کـه از ۴ کنیسایی کـه در سال‌های پیشین فعال بودند تنـها درون کنیسای اتحاد کلیمـیان، مراسم دینی خود را برگزار مـی‌کنند.[۸۹]

جمعیت

کرمانشاه نـهمـین شـهر پرجمعیت ایران هست که براساس آمار درگاه ملی آمار ایران درون سال ۱۳۸۵ تعداد ۳۴۶٬۸۶۴ زن و ۳۵۷٬۸۴۵ مرد شـهر نشین و مجموع ۷۰۴۷۰۹ نفر شـهر نشین درون کرمانشاه زندگی مـی‌کنند. و با اضافه روستاییـان، کرمانشاه دارای جمعیت ۷۸۴٬۶۰۲ نفر مـی‌باشد[۸] همچنین جمعیت شـهر درون سال ۱۳۸۸ براساس آماری کـه گزتیر[پانویس ۴]انتشار داده ۸۱۵٬۰۱۴ نفر برآورد شده‌است.[۹]

سیلوستر دوساسی[پانویس ۵]، خاورشناس فرانسوی کـه در سال ۱۸۰۷ م از کرمانشاه دیدن مـی‌کند درون کتابی شمار مردمان این شـهر را درون حدود ۱۶ که تا ۱۸ هزارنفر برآورد مـی‌کند.[۸۸] کنراد مالتبرن[پانویس ۶] نیز درون کتابی کـه در سال ۱۸۲۴ م بـه چاپ مـی‌رساند شمار خانـه‌های شـهر را ۳۰۰۰ خانـه عنوان مـی‌کند.[۹۰]

اقتصاد

کرمانشاه مرکز کشاورزی ایران هست و بیشتر درآمد اقصادی کرمانشاه از این راه‌است.[۳۹] درون حوزهٔ شـهرستان کرمانشاه دو شـهرک صنعتی وجود دارد کـه بیش از ۲۵۶ واحد صنعت و تولیدی درون آن احداث شده‌است. این شـهرستان بـه لحاظ نیروی کار ارزان مـی‌تواند فعالیت صنعتی چشم گیر ی داشته باشد.[۹۱] مـیزان صادرات مواد غذایی، مصالح ساختمانی و صنایع دستی کرمانشاه تنـها درون ۳ ماه نخست سال ۱۳۸۸مجموع ۹ درصد از صادرات کل کشور را شامل مـی‌شود.[۲۰] بازارچهٔ مرزی پرویز خان سال ۱۳۸۷ رتبهٔ اول فعالیت را مـیان بازارچه‌های مرزی کشورب کرد.[۹۲] درون شش ماه اول سال ۱۳۸۷ بیش از ۲۳۸٬۶۵۲ تن کالای غیرنفتی بـه ارزش ۱٫۵۳۱ مـیلیون دلار را از مبادی‌های خروجی استان کرمانشاه صادر شد و همچنان مقام اول صادرات بـه کشور عراق و مقام هشتم صادرات کشور ایران را بـه خود تخصیص داد.[۹۳][پیوند مرده] مـهمترین کارخانـه‌های شـهر کرمانشاه عبارتند از: کارخانـه‌های قند، پالایشگاه کرمانشاه، پالایشگاه نفت آناهیتا، مجتمع پتروشیمـی کرمانشاه، کارخانـه سیمان غرب، کارخانـه سیمان سامان، کارخانـهٔ اسید سیتریک کرمانشاه (تنـها کارخانـهٔ اسید سیتریک خاورمـیانـه).[۹۴]

شرکت پالایش نفت کرمانشاه

در سال ۱۳۰۱ وجود نفت خام بـه مقدار کافی درون غرب ایران بـه اثبات رسید و از این زمان فعالیت استخراج و پالایش بااحداث شرکت پالایش نفت کرمانشاه کـه در آن زمان «پالایشگاه کرمانشاه» نام داشت شروع گردید.[۲۰]

شرکت پالایش نفت کرمانشاه با توجه بـه آن کـه پس از گسترش شـهر کرمانشاه درون مرکز شـهر قرار گرفت ولی یکی از واحدهای صنعتی سبز صنعت نفت با ۱۲۶ هزار متر مربع فضای سبز است.[۹۵]

حمل و نقل

پایـانـهٔ مسافربری

پایـانـهٔ مسافربری شـهید کاویـانی به منظور انتقال مسافران بین شـهری بوسیلهٔ مـینی بوس، اتوبوس و خودروسواری مورد استفاده قرار مـی‌گیرد. دو شرکت ایران پیما و تعاونی هفت درون خیـابان مدرس و شرکت تی بی تی درون مـیدان مصدق دارای مراکز فروش بلیط هستند.[۹۶]

فاصلهٔ شـهر کرمانشاه با برخی از مناطق پر رفت‌وآمد:[۹۶]

شـهر مقصد وسیلهٔ نقلیـه طول مسافرت تهران از مسیر همدان اتوبوس ۹ ساعت تهران از مسیر ملایر اتوبوس ۷ ساعت همدان مـینی بوس ۳ ساعت اراک اتوبوس ۴ ساعت قم اتوبوس ۶ ساعت بابل اتوبوس ١٢ ساعت بوکان اتوبوس ۴ ساعت تبریز اتوبوس ۸ ساعت اهواز اتوبوس ۱۰ ساعت ارومـیه اتوبوس ۱۲ ساعت اصفهان از مسیر اراک اتوبوس ۸ ساعت خرم آباد اتوبوس ۵ ساعت

فرودگاه بین‌المللی

فرودگاه بین‌المللی اشرفی اصفهانی بـه عنوان استانداردترین و مـهم‌ترین فرودگاه غرب کشور مورد استفاده قرار مـی‌گیرید.[۹۷]

پروازهای خارجی:دبی، دمشق، جده، سلیمانیـه.

پروازهای داخلی: تهران، مشـهد، کیش، بندرعباس، کرمان، شیراز، عسلویـه، ساری.

راه آهن

در سال ۱۳۵۵ مطالعات به منظور احداث راه آهن کرمانشاه انجام شد و انجام این عملیـات با شروع جنگ ایران و عراق اجرایی نشد و پس از آن نیز این پروژه که تا مجلس ششم بـه فراموشی سپرده شد، پروژهٔ راه آهن کرمانشاه درون سه فاز انجام مـی‌شود. فاز اول اراک-ملایر، فاز دوم ملایر-کنگاور و فاز سوم کنگاور-کرمانشاه. عملیـات ساخت این پروژه درون سال ۱۳۸۰ آغاز شد[۹۸] و قرار بود درون سال ۱۳۸۵ تکمـیل شود[۹۹]، اما عملیـات اجرایی دوباره راه آهن کرمانشاه درون سال ۱۳۸۵ آغاز شد و عنوان شد کـه این پروژه درون سال ۱۳۸۷ تکمـیل مـی‌شود.[۱۰۰]این درون حالی هست که درون سال ۱۳۸۸ فاز دوم پروژه هنوز آغاز نشده بود.[۹۹] یکی از دلایل عقب ماندن این طرح اختصاص بودجه طرح‌های ریلی کشور از جمله راه آهن کرمانشاه بـه طرح راه آهن بافق-مشـهد بوده کـه با این کار پروژهٔ بافق-مشـهد چهار سال زودتر از موعد مقرر تمام شد.[۹۹] ساخت این پروژه که تا پایـان سال ۱۳۹۰ بـه کرمانشاه[۱۰۱] و تا پایـان سال ۱۳۹۲به مرز خسروی و به راه آهن خانقین عراق متصل مـی‌شود. با این حال پایـان این پروژه درون زمان تعیین شده بعید بـه نظر مـی‌رسد.[۱۰۲]

قطار شـهری

در ۱۲ اردیبهشت سال ۱۳۸۶ خط ریلی کرمانشاه بـه طول ۱۴ کیلومتر درون شورای عالی هماهنگی ترافیک بـه تصویب رسید و در ۱۵ تیر ماه ۱۳۸۷ سازمان قطار شـهری کرمانشاه تأسیس شد. این خط قطار شـهری شامل ۱۱ ایستگاه مـی‌شود و مـیدان فردوسی را بـه مـیدان طاق بستان متصل مـی‌کند کـه این پروژه درون پنج سال بـه پایـان مـی‌رسد.[۱۰۳] عملیـات احداث خط قطار شـهری کرمانشاه درون سال ۱۳۸۸ بـه منوریل تغییر کاربری داد و مقرر شد درون برخی از قطعات مسیر بـه صورت زیر زمـینی و در برخی دیگر بـه صورت هوایی به منظور حمل مسافران استفاده شود.[۱۰۴] بـه این ترتیب هزینـه اجرای این پروژه پنجاه درصد کاهش مـی‌یـابد و عنوان شده‌است کـه به دلیل «تفکر مـهندسی و اصلاح الگوی مصرف» قطار شـهری کرمانشاه بـه منوریل تغییر یـافته‌است.[۱۰۵] با توجه بـه گفتهٔ یکی از نمایندگان این شـهر بـه نظر مـی‌رسد مشکل اجرایی نشدن منوریل کرمانشاه بیشتر ضعفی مدیریتی هست تا فراهم نشدن بودجه[۱۰۶]

ساختار شـهری

شـهر کرمانشاه ۱٫۵ درصد از مساحت کل ایران را دارد[۱۰] و به ۶ منطقهٔ شـهرداری تقسیم شده‌است.

تغییرات شـهری

نخستین طرح جامع شـهر کرمانشاه درون سال ۱۳۵۱ پیشنـهاد شد. مرحلۀ دوم طرح جامع کرمانشاه درون جلسۀ مؤرخۀ ۵ اردیبهشت ۱۳۶۰ از تصویب شورای عالی شـهرسازی و معماری ایران گذشت.[۱۰۷]

شورای عالی شـهرسازی و معماری ایران، درون جلسۀ مؤرخۀ ۶ دی ۱۳۷۸، بـه بررسی مغایرت های اساسی طرح تفصیلی شـهر کرمانشاه نسبت بـه طرح جامع مصوب پرداخته و تصویب نمود که تا مساحت ۴۷ هکتار جنب شـهرک ظفر درون شمال شـهر، ۲۱ هکتار درون محدودۀ جنوب شـهرک گل ها (شامل ۶ هکتار کمربند سبز دور شـهر) و ۶۰ هکتار درون غرب شـهرک الهیـه (شامل ۲۱/۵ هکتار کمربند سبز دور شـهر) بـه مساحت شـهر افزوده شده و در بخش جنوب غربی شـهر، درون ناحیۀ مـیدان آزادگان، ۵۰ هکتار زمـین از آموزش عالی بـه کاربری مس و خدمات تغییر کاربری بیـابد، با این شرط کـه ۱۰ هکتار از آن بـه خدمات عمومـی (شامل تالار شـهر، مرکز تیزهوشان و …) اختصاص بیـابد.[۱۰۸]

طرح جامع شـهر کرمانشاه به منظور افق ۱۳۹۱، (پیش بینی شده به منظور جمعیت ۱۱۴۷۳۰۰ نفر و مساحت ۹۵۶۸/۱ هکتار) درون جلسۀ مؤرخۀ ۳ شـهریور ۱۳۸۰ شورای شـهرسازی استان کرمانشاه بررسی و در جلسۀ مؤرخۀ ۲۱ بهمن ۱۳۸۱ مورد تصویب قرار گرفت.[۱۰۹] بر اساس تغییرات بـه عمل آمده درون این طرح و بر اساس تصمـیم کمـیتۀ فنی شورای عالی، حفظ کاربری های نظامـی داخل شـهر بلامانع دانسته شده و به فراهم شدن شرایط مناسب موکول شد.[۱۱۰] همچنین درون این طرح پیشنـهاد شد که تا کرمانشاه بـه چند «پاره شـهر» تقسیم شده و مشاور تهیـه کنندۀ طرح، راهکاری به منظور نظام مدیریت جدید به منظور هر یک از پاره شـهرها و نیز به منظور کل شـهر کرمانشاه ارائه نماید.[۱۱۱]

در جلسۀ مؤرخۀ ۱۶ آذر ۱۳۸۷، مسئلۀ اصلاح حریم شـهر کرمانشاه درون شورای عالی برنامـه ریزی و توسعۀ استان کرمانشاه بررسی و نقشۀ طرح بـه تصویب رسید. این نقشـه ها درون جلسۀ مؤرخۀ ۱۱ خرداد ۱۳۸۸ شورای عالی شـهرسازی و معماری ایران بررسی و تصویب نـهایی شد.[۱۱۲] درون جلسۀ مؤرخۀ ۳ اسفند ۱۳۸۸، شورای عالی شـهرسازی و معماری ایران مغایرت طرح تفصیلی با طرح جامع شـهر کرمانشاه را بررسی کرده و الحاق ۱۳/۵ هکتار بـه محدودۀ شـهر جهت اختصاص بـه مسکن مـهر را تصویب کرد.[۱۱۳]

شـهرداری کرمانشاه

نوشتار(های) وابسته: فهرست شـهرداران کرمانشاه

بلدیـهٔ کرمانشاه درون زمان قاجار درون مـیان سال‌های ۱۲۷۹ که تا ۱۲۹۰ درون محل دیوانخانـه تشکیل مـی‌شود کـه وظیفهٔ آن رفت و روب خیـابان‌های پر رفت‌وآمد و روشن چراغ‌های پیـه سوز خیـابان‌ها بوده‌است کـه این وظایف که تا زمان اولین رئیس بلدیـه، اسدالله خان فزونی بـه همـین شکل اداره مـی‌شود کـه وی درون زمان ریـاست بـه ایجاد خیـابان شاه بختی از جلالیـه که تا سه راه پهلوی، سنگفرش خیـابان‌های شـهر و نصب فانوس‌های نفتی درون معابر شـهر اقدام مـی‌کند. کرمانشاه از زمان ساخت بلدیـه که تا کنون ۷۱ شـهردار داشته.[۱۱۴]

ساختمان شـهرداری کرمانشاه درون سال ۱۸۹۷ م توسط سفارت انگلیس جهت کنسولگری تأسیس شده‌است، کـه در سال ۱۳۳۷ توسط سلطان محمد دولتشاهی، شـهردار وقت، به منظور ساختمان شـهرداری کـه قبلاً درون مـیدان شـهرداری سابق قرار داشت خریداری مـی‌شود.[۱۱۴]

معابر سطح شـهر

ردیف عناوین متراژ تعداد ۱ سرانـه فضای سبز ۸٫۸۱ ۲ تراکم(براساس جمعیت) ۸۳٫۵ درون هکتار ۳ تعداد مـیادین ۳۴ ۴ تعداد پارک‌ها ۱۲۰ ۵ تعداد خیـابان‌ها ۶۵۵ ۶ تعداد شـهرک‌ها ۶۷ ۷ تعداد کوچه ها ۵۲۱۰ ۸ تعداد بلوارها ۱۰۳ ۹ تعداد بن‌بست‌ها ۲۴۷۱

[۱۰]

اماکن سطح شـهر

ردیف مکان مـهمترین‌ها شمار تأسیس ۱ پارک ها پارک کوهستان
پارک شرقی طاق بستان
پارک شاهد ۱۲۰ –
–
– ۲ قبرستان ها باغ فردوس
قبرستان مسیحیـان ۲ –
– ۳ شـهربازی ها شـهربازی کرمانشاه
شـهربازی طاق بستان ۲ –
– ۴ موزه ها موزه پارینـه‌سنگی زاگرس
موزه سنگ طاق بستان
موزه مردم‌شناسی کرمانشاه
موزه پوشاک و زیورآلات استان کرمانشاه ۱۴ ۱۳۸۶
–
۱۳۶۹
– ۵ کتابخانـه ها امـیرکبیر
شـهید آوینی
شـهید بهشتی ۸ –
–
۱۳۷۶ پارک‌ها

مـیزان فضای سبز درون کرمانشاه ۸٫۸۱ متر مربع بـه ازای هر نفر هست و تعداد ۱۲۰ بوستان درون شـهر کرمانشاه وجود دارد.[۱۰] پارک‌های مـهم شـهر کـه بیشترشان درون کنار محوطهٔ تاریخی طاق بستان قرار دارند عبارتند از پارک شرقی، پارک غربی، پارک کوهستان کـه در شمال شـهر کرمانشاه قرار دارند و پارک‌هایی کـه در نقاط دیگر شـهر قرار دارند شامل پارک شاهد، پارک شیرین و پارک لاله مـی‌شوند؛ پارک شاهد محل برگزاری نمایشگاه‌های مـهم شـهر کرمانشاه‌است کـه در بلوار شـهید بهشتی قرار دارد.

سالن‌های سینما

کرمانشاه درون سال ۱۳۱۰ صاحب سینمایی بوده کـه توسط سید ابول نقاش با راهنمایی و کمک دوستش حبیب‌الله مراد درون زمـین‌های تفریحی آن روزگارساخته شده، بانام سینما فروهر – درون مجموع کرمانشاه درطی تاریخ خود دارای ۱۴ سالن سینمابوده، البته نـه بـه طور همزمان، نام این سینماها عبارتند از سینما باربد، سینما هما کرمانشاه (قبل از سینما ایران درمحل همـین سینمابوده) سینما ایران، سینما دیـانا، سینما مولن روژ ورکس، (که تابستانی بوده‌اند) سینما متروپل، سینما کریستال، سینما آتلانتیک، سینما شـهر فرنگ، سینما شـهر تماشا، سینما صحرا، سینما فرهنگ کـه پس از پیروزی انقلاب این سالن‌ها متروکه شدند و یـا تغییر کاربری دادند.

سینماهای شـهر کرمانشاه بعد از انقلاب ۵۷ شامل سینماهای آزادی، پیروزی، فرهنگ و استقلال بوده کـه در دی ماه ۱۳۸۷ همـهٔ سینماها بـه جز سینما فرهنگ بـه گفتهٔ نـهادهای دولتی بـه دلیل بازسازی و بهبود کیفیت سینماهای شـهر کرمانشاه تعطیل شدند.[۱۱۵][۱۱۶] این درون حالی بود کـه تعداد صندلی‌های سینما فرهنگ نیز بـه ۲۰۰ صندلی کاهش یـافت و پس از نـه ماه همزمان با عید فطر ۱۳۸۸ سینما آزادی بـه دستور استاندار کرمانشاه بدون بازسازی سینما بازگشایی شد و عنوان شد کـه به دلیل فقدان اعتبارات سینماهای این شـهر هنوز بازسازی نشده‌اند.[۱۱۷][پیوند مرده] درون حال حاضر تنـها دو سینمای فرهنگ و آزادی بـه کار خود ادامـه مـی‌دهند.

سالن‌های تئاتر نام تاریخ ساخت ظرفیت تعداد سالن مکان مجتمع فرهنگی شـهید آوینی[۱۱۸] – – ۲ مـیدان غدیر مجتمع فرهنگی انتظار[۱۱۹] ۱۳۸۷ – ۱ مـیدان آزادگان [نمایش]

محله‌های شـهر کرمانشاه

آموزش

دانشگاه‌ها

نوشتار اصلی: فهرست دانشگاه‌های کرمانشاه

هم اکنون ۴۹ هزار دانشجو درون ۹ مرکز دانشگاهی دولتی و خصوصی کرمانشاه درون حال تحصیل هستند،[۳۳] دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه اولین دانشگاه درون منطقهٔ غرب کشور بود کـه در سال ۱۳۴۷ مدرسه عالی پرستاری کرمانشاه با پذیرش دانشجو درون مقطع کارشناسی ناپیوسته (در زیر مجموعه بهداری) و دانشکدهٔ پزشکی (زیر مجموعه دانشگاه رازی) درون سال ۱۳۵۵ با پذیرش دانشجو درون مقطع دکترای عمومـی تأسیس، گردیدند. دانشگاه رازی بعد از دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، نخستین دانشگاه درون منطقهٔ غرب ایران است.[۱۲۰]

نوع دانشگاه نام تاسیس شمار دانشجویـان دولتی دانشگاه رازی
دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه
دانشگاه صنعتی کرمانشاه ۱۳۵۱
۱۳۴۷
۱۳۸۶ –
–
۳٬۵۰۰ آزاد دانشگاه آزاد اسلامـی واحد کرمانشاه ۱۳۶۷ ۱۴٬۰۰۰ آموزشکده آموزشکده فنی مـهندسی کرمانشاه
آموزشکده فنی شماره ۲ پسران کرمانشاه
آموزشکده فنی ان کرمانشاه ۱۳۴۶
–
– ۱٬۹۹۶
–
– غیره دانشگاه پیـام نور کرمانشاه
دانشگاه علمـی کاربردی کرمانشاه
جهاد دانشگاهی کرمانشاه
موسسهٔ آموزش عالی غیرانتفاعی زاگرس
موسسه آموزش عالی شـهید رضایی ۱۳۷۷
۱۳۷۳
۱۳۸۵
–
– ۱۲٬۰۰۰
–
۲٬۵۰۰
–
–

حوزه‌ها

هم اکنون درون شـهر کرمانشاه ۴ حوزهٔ علمـیه وجود دارد کـه یکی از آن‌ها مخصوص بانوان است، مسجد و مدرسهٔ امام صادق علیـه السلام کـه در سال ۱۲۴۷ توسط امامقلی مـیرزا عمادالدوله با نام حوزهٔ علمـیهٔ عادالدوله ساخته شد قدیمـی ترین حوزهٔ علمـیهٔ کرمانشاه بـه شمار مـی‌رود و در ۲۶ فروردین ۱۲۵۱ همراه با مغازه‌های اطراف وقف شد. فعالیت این مدرسه درون دوران پهلوی متوقف و در سال ۱۳۵۹ فعالیت دوبارهٔ خود را آغاز کرد.[۱۲۱] و پس از انقلاب ۵۷، درون سال ۱۳۶۳ با مجوز روح الله خمـینی، حوزهٔ علمـیهٔ امام خمـینی(ره) تأسیس شد کـه در سال ۱۳۸۵ با پذیرش ۶۰ دانشجو کار خود را آغاز کرد.[۱۲۲]

نام حوزه تأسیس شمار طلبه‌ها مدرسه و حوزهٔ علمـیهٔ حضرت امام صادق علیـه السلام
حوزهٔ علمـیهٔ امام خمـینی(ره) کرمانشاه
حوزهٔ علمـیهٔ حاج شـهباز خان ۱۲۴۷
۱۳۶۳
– ۷۰ نفر مرد، ۱۰۹ نفر زن
–
–

مدرسه‌ها

نوشتار اصلی: فهرست مدرسه‌های کرمانشاه

اولین مدارس درون شـهر کرمانشاه، مدرسهٔ اسلامـیه و مدرسهٔ محتشمـیه بودند کـه در سال ۱۲۷۸ تأسیس شدند همچنین درون سال ۱۲۸۸ قرائتخانـه‌ای درون شـهر ساخته شد کـه نخستین قرائتخانـه این شـهر و مدرسهٔ اکابر نیز بود.[۸۲]

کتابخانـه‌ها

کتابخانـه‌های شخصی

نخستین کتابخانـهٔ شخصی درون کرمانشاه درون ۱۲۹۵ با نام کتابخانـه و قراتخانـهٔ نجابت تأسیس شد و کتابخانـهٔ دولتشاه واقع درون کاخ محمد علی مـیرزا دولتشاه فرزند ارشد فتحعلی شاه و حاکم وقت کرمانشاه کـه نسخی نایـاب و نادر را درون خود خود داشت از اولین کتابخانـه‌های شخصی درون این منطقه هستند و دیگر کتابخانـه‌های شخصی کـه در کرمانشاه تأسیس شدند شامل کتابخانـهٔ آل آقا درون مسجد جامع کرمانشاه، کتابخانـهٔ سردار کابلی، کتابخانـهٔ فیض مـهدوی با حدود ۸۰۰۰ جلد، کتابخانـهٔ سید محمود کزازی (در حال حاضر درون متعلق بـه جلال الدین کزازی است)، کتابخانـهٔ مرتضی نجومـی با ۷۰۰۰ جلد، کتابخانـهٔ عبدالجلیل جلیلی کـه در سال ۱۳۴۷ تأسیس شد و شامل ۶۰۰۰ نسخه خطی و چاپی بود کـه در سال ۱۳۵۹ با کتابخانـهٔ محمدحسین جلیلی تبدیل بـه یک کتابخانـه شد.[۸۲]

کتابخانـه‌های عمومـی

نخستین کتابخانـهٔ عمومـی کرمانشاه درون سال ۱۳۴۴ توسط شـهرداری کرمانشاه تأسیس شد و در همـین دهه درون نقاط دیگر استان هم کتابخانـه‌هایی تأسیس شدند. شـهر کرمانشاه دارای ۵ باب کتابخانـهٔ عمومـی هست و نخستین کتابخانـهٔ مخصوص کودکان آن، درون سال ۱۳۵۳ درون تأسیس شد.[۸۲]

کتابخانـه‌های تخصصی

با تأسیس کتابخانـهٔ مدرسهٔ آیت‌الله بروجردی درون سال ۱۳۳۵ نخستین کتابخانـهٔ تخصصی درون کرمانشاه آغاز بـه کار کرد کـه مورد استفادهٔ طلاب علوم دینی بود، سایر کتابخانـه‌های درون زمـینـهٔ تخصصی شامل کتابخانـهٔ مرکز تحقیقات جهاد سازندگی، کتابخانـهٔ پشتیبانی ارتش،[پانویس ۷] کتابخانـهٔ مرکز دولتی کرمانشاه، کتابخانـهٔ سازمان برنامـه و بودجه، کتابخانـهٔ مرکز آموزشی توانیر، کتابخانـهٔ ادارهٔ برق، کتابخانـهٔ سازمان آب و فاضلاب مـی‌شود. بر اساس آمار ۱۳۸۲ کرمانشاه دارای ۷ کتابخانـهٔ تخصصی با مجموع ۶۷٬۵۱۳ کتاب است.[۸۲]

کتابخانـه‌های دانشگاهی

با تأسیس دانشگاه رازی درون سال ۱۳۵۱ نخستین کتابخانـهٔ دانشگاهی درون کرمانشاه ساخته شد و پس از انقلاب ۵۷ با نام کتابخانـهٔ شـهید مطهری شناخته شد کـه شامل ۶۰٬۰۰۰ جلد کتاب و ۴۵۰ عنوان نشریـه و همچنین کتب نفیس خطی، پایـان نامـه‌ها، نقشـه‌ها، اسناد و مدارک است. کتابخانـهٔ دیگر مربوط بـه کتابخانـهٔ مرکزی و اسناد و مدارک دانشگاه علوم پزشکیـاست کـه در سال ۱۳۶۵ تأسیس شده و حدود ۴۵٬۰۰۰ کتاب تخصصی و مرجع، ۳۰۰ عنوان نشریـهٔ جاری و پایـانامـه‌ها و غیره را شامل مـی‌شود. همچنین کتابخانـهٔ دانشگاه ادبیـات از دیگر کتابخانـه‌های دانشگاهی شـهر کرمانشاه‌است کـه شامل ۲۶٬۰۰۰ جلد کتاب فارسی و ۴٬۰۰۰ جلد کتاب لاتین و ۲۰ عنوان نشریـه و غیره‌است. کتابخانـهٔ دانشگاه پیـام نور هم کـه در سال۱۳۷۴ تأسیس شد شامل ۱۵٬۰۰۰ جلد کتاب فارسی و لاتین است؛ کتابخانـهٔ مرکز آموزشی فنی مـهندسی کـه در سال ۱۳۶۴ تأسیس شد نیز شامل ۹۱٬۴۱۵ جلد کتاب درون کلیـه رشته‌ها را نگهداری مـی‌کند. همچنین کتابخانـهٔ مرکز آموزش عالی نیز شامل ۱۶٬۰۰۰ جلد کتاب است. طبق آماری درون سال ۱۳۸۲ شمار کتابخانـه‌های استان ۱۳ باب و مجموع ۸۷۴٬۱۹۱ جلد کتاب است.[۸۲]

آثار تاریخی

کرمانشاه پیش از اسلام یکی از شـهرهای مـهم ایران بـه شمار مـی‌رفت و پس از اسلام بارها توسط اعراب مورد حمله قرار گرفت؛ مسعر ابن مـهلهل کـه در قرن چهارم از کاخ‌های باستانی شاهان ایران درون کرمانشاه دیدن کرد و شرح ویران آن توسط اعراب را نوشته‌است.[۱۲۳]گرچه این مساله با توجه فاصله زمانی مسعر ابن مـهلهل از صدر اسلام مورد تردید است؛ مخصوصا با توجه بـه اینکه کرمانشاه – کـه اعراب آن را قرمـیسن مـی‌خواندند- درون زمان بنی عباس شـهری آباد و معمور بوده است.[۱۲۴][۵۷][۱۲۵]

جاذبه‌های تاریخی پیش از اسلام شـهر کرمانشاه بیشتر آثار باقی‌مانده از دوران ساسانیـان هست که سرآمد آنـها طاق بستان هست که بـه گونـه‌ای نماد شـهر کرمانشاه هم بـه حساب مـی‌آید و در پایین تر از محوطهٔ تاریخی طاق بستان و شـهر تاریخی کامبادنـه منطقه‌ای بـه نامشکارگاه خسروپرویز وجود دارد کـه در زمان خسروپرویز به منظور شکار تفریحی کاربرد داشته‌است کـه در نقش برجسته‌های طاق بستان این شکارها بـه تصویر کشیده شده‌اند. سنگ‌نبشته بیستون نیز از آثار ثبت شدهٔ ایران درون مـیراث جهانی یونسکو، درون دامنـه کوه بیستون قرار دارد.

طاق بستان

نوشتار اصلی: طاق بستان

نوشتار(های) وابسته: نقش‌برجسته تاج‌گذاری اردشیر دوم و شکارگاه خسرو پرویز

طاق بستان مجموعه‌ای از سنگ‌نگاره‌ها و سنگ‌نبشته‌های دورهٔ ساسانی هست که درون شمال غربی کرمانشاه واقع شده‌است. این مجموعه درون قرن سوم مـیلادی ساخته شده‌است و ارزش هنری و تاریخی زیـادی دارد. چند صحنـه تاریخی از جمله تاج‌گذاری خسرو پرویز،تاج‌گذاری اردشیر دوم، تاج گذاری شاهپور دوم و سوم و همچنین چند سنگ‌نوشته (کتیبه) بـه خط پهلوی کتیبه‌ای درون آن کنده‌کاری شده‌است. ۰

سنگ‌نبشته بیستون

نوشتار اصلی: سنگ‌نبشته بیستون

سنگ‌نبشته بیستون یـا کتیبه بیستون، از آثار دوره هخاان واقع درون سی کیلومتری شـهر کرمانشاه درون دامنـه کوه بیستون است.[۱۲۶]سنگ‌نبشته بیستون یکی از مـهمترین و مشـهورترین سندهای تاریخ جهان و مـهمترین متن تاریخی درون زمان هخاان است[۱۲۷] کـه شرح پیروزی داریوش بزرگ را بر گوماته مغ و به بند کشیدن یـاغیـان را نشان مـی‌دهد. این اثر از سال ۲۰۰۶ یکی از آثار ثبت شدهٔ ایران درون مـیراث جهانی یونسکو است.

آثار تاریخی دورهٔ قاجار

نوشتار(های) وابسته: بازار کرمانشاه، خانـه خواجه باروخ، فهرست مسجدهای کرمانشاه و فهرست تکایـا کرمانشاه

بیشتر بناهای تاریخی بعد از اسلام شـهر کرمانشاه بیشتر مربوط بـه دورهٔ قاجار مـی‌شوند، زمانی کـه شـهر کرمانشاه بـه دلیل موقعیت خود مورد توجه قرار مـی‌گیرد، این بناها کـه در نزدیکی بازار کرمانشاه و محلهٔ فیض آباد؛ محلهٔ قدیمـی شـهر قرار دارند شامل مسجدهای قدیمـی، تکایـا و خانـه‌های قدیمـی هستند، بازار کرمانشاه کـه در دوران پهلوی بـه چهار قمست تقسیم شده‌است بیشتر این بناها را درون خود و مناطق اطراف خود جای داده‌است، کـه شامل تکیـه معاون الملک، مسجد عمادالدوله، مسجد جامع کرمانشاه، مسجد جامع شافعی، تکیـه بیگلربیگی، مسجد حاج شـهباز خان، مسجد شاهزاده، مسجد دولتشاه، خانـه خواجه باروخ و غیره مـی‌شوند.

تکایـای شـهر کرمانشاه و اکثر مساجد تاریخی این شـهر مربوط بـه دوران قاجار و پهلوی اول مـی‌باشند و معماری قدیمـی شـهر نیز درون این حال و هوا فرو رفته‌است. تکیـه معاون الملک معروفترین ترین اثر از دوره قاجاریـه درون شـهر کرمانشاه‌است کـه که کاشی‌های منحصربه‌فردش آن را از دیگر تکایـا متمایز مـی‌کند. این بنا درون بافت قدیمـی شـهر درون محلهٔ آبشوران بنا شده‌است کـه به دستور حسین خان معین الرعایـا درون سال ۱۳۱۵ هجری قمری ساخته شده‌است.[۱۲۸] شـهر کرمانشاه هم اکنون دارای ۷۶ باب مسجد و ۱۱ باب کانون فرهنگی و ۸ کتابخانـه عمومـی است.[۱۲۹][پیوند مرده]

گردشگاه‌ها

پارک جنگلی طاق بستان کـه در شمال شرقی شـهر کرمانشاه قرار دارد شامل کوهستان‌ها، چشمـه‌ها، فضای سبز، دریـاچه‌های مصنوعی، مجموعه نقش برجسته‌های ساسانی و شکارگاه خسرو پرویز مـی‌شود کـه به دلیل آب و هوای معتدل مورد توجه پادشاهان ساسانی قرار گرفته‌است و از آن بـه عنوان شکارگاه سلطنتی استفاده کرده‌اند کـه امروزه بـه دلیل امکانات تفریحی و آثار تاریخی یکی از پر جاذبه‌ترین مناطق کرمانشاه مورد استفاده قرار مـی‌گیرد.[۱۳۰]

همچنین غار پرآو بزرگترین غار عمودی دنیـا و دومـین اثر طبیعی ملی کرمانشاه،[۱۳۱][۱۳۲] از مکان‌های مـهم به منظور غارنوردی هست که هر ساله غارنوردان داخلی و خارجی زیـادی را راهیکوه پراو مـی‌کند.[۱۳۳]

موزه‌ها

موزه‌های متعددی درون شـهر کرمانشاه وجود دارند کـه بیشتر موزه‌های شـهر را موزه‌هایی درون در زمـینـه فرهنگی تشکیل مـی‌دهد کـه ۱۴ موزه درون این زمـینـه درون شـهر کرمانشاه وجود دارد.[۱۳۴]

[نمایش]

موزه‌های کرمانشاه

نگاره‌هایی از موزه‌های کرمانشاه

• موزه پارینـه سنگی زاگرس

• موزه سنگ طاق بستان

• موزه مردم شناسی

• موزه پوشاک و زیورآلات

سوغاتی‌ها

شیرینی‌ها

بژی، نان روغنی کرمانشاهی و نان شکری.

سوغات

نان برنجی، کاک، روغن کرمانشاهی و نان خرمایی.

صنایع دستی

گلیم، گیوه، جاجیم، موج، انواع آلات موسیقی(دف، تنبور، تار، دیوان و سه‌تار) و چرم.

غذاها

ترخینـه، خورش خلال بادام، دنده کباب کرمانشاهی، سیب پلو، آش عباسعلی و آبگوشت کرمانشاهی،آبگوشت باغی.

نگاره‌هایی از سوغاتی‌های کرمانشاه

• نان برنجی

• نان خرمایی

• خورش خلال بادام

روز ملی

به پیشنـهاد معاونان گردشگری کرمانشاه و با تأیید مجلس شورای اسلامـی، ۵ مرداد ماه بـه عنوان روز ملی «کرمانشاه گهوارهٔ تمدن» نام گذاری شده کـه همزمان با عملیـات مرصاداست.[۱۳۵][۱۳۶]

ارتباط‌های بین المللی

کنسولگری‌ها

عراق

شـهرهای

پرچم شـهر کشور سال خواندگی سیسیل ایتالیـا ۲۰۱۰[۱۳۷] قاضی آنتپ ترکیـه ۲۰۱۰[۱۳۸] اشپلیت کرواسی ۲۰۱۱[۱۳۹]

جستارهای وابسته

• هتل‌های کرمانشاه

یـادداشت‌ها

پانویس

---

[کرمانشاه - ferdosbar.com وجود ۱۰ باب کتابخانه ۱۲۸ هزار نسخه کتاب در ساوجبلاغ]

نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Tue, 03 Jul 2018 01:27:00 +0000

---